Obowiązki pracodawcy w zakresie wykonania badań na stanowiskach pracy - podstawa prawna

• Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94) z późniejszymi zmianami.
  Artykuł 227 Ustawy mówi, że obowiązkiem pracodawcy jest wykonanie badań czynników szkodliwych dla zdrowia w swoim zakładzie oraz przechowywanie wyników tych badań.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy z dnia 2 lutego 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 33 poz. 166) z późniejszymi zmianami.Dokument określa m.in. częstotliwość wykonywania badań czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy, która uzależniona jest od krotności NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) lub NDN (najwyższego dopuszczalnego natężenia) jaką wykazuje stężenie, bądź natężenie badanego na danym stanowisku pracy czynnika szkodliwego.

Częstotliwość badań:

1. Pyły oraz czynniki chemiczne:
- co najmniej raz na dwa lata – jeżeli podczas ostatniego badania stwierdzono, że wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0,1 ÷ 0,5 krotności NDS,
- co najmniej raz w roku – jeżeli wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0,5 ÷ 1,0 krotności NDS.
- jeśli w dwóch kolejnych badaniach, przeprowadzonych nie rzadziej jak w odstępie dwóch lat, wskaźnik narażenia pracownika wyniesie poniżej 0,1 krotności NDS, można odstąpić od badań.

2. Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym:
- co najmniej raz na trzy miesiące – jeżeli podczas ostatniego badania stwierdzono, że wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0, 5 ÷ 1,0 krotności NDS,
- co najmniej raz na sześć miesięcy, jeżeli wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0,1 ÷ 0,5 krotności NDS,
- jeśli w dwóch kolejnych badaniach, przeprowadzonych nie rzadziej jak w odstępie 6 miesięcy, wskaźnik narażenia pracownika wyniesie poniżej 0,1 krotności NDS, można odstąpić od badań.

3. Czynniki fizyczne (hałas, hałas ultradźwiękowy, drgania mechaniczne):
- co najmniej raz na dwa lata – jeżeli podczas ostatniego badania stwierdzono, że wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0,2 ÷ 0,5 krotności NDN,
- co najmniej raz w roku – jeżeli wskaźnik narażenia pracownika występuje w przedziale 0,5 ÷ 1,0 krotności NDN.
- wyniki dwóch kolejnych badań, w których natężenie wspomnianych czynników wyniosło poniżej 0,2 krotności NDN zwalniają pracodawcę od konieczności wykonania następnych badań.

4. Mikroklimat gorący i zimny:
- raz w roku, chyba że podczas dwóch ostatnich badań wskaźniki narażenia nie przekroczyły wartości normatywnych, co zmniejsza częstotliwość badań do jednego razu na dwa lata.
Wszelkie zmiany w wyposażeniu technicznym, procesie technologicznym, bądź w warunkach pracy powodują konieczność wykonania powtórnych badań.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169 poz. 1650 - tekst jednolity) z późniejszymi zmianami
Dokument nakazuje pracodawcy zapewnienie odpowiednich parametrów oświetlenia, zgodnych z polskimi normami. Przywołaną normą jest przede wszystkim PN-EN 12464-1:2022-01 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.”
Określa ona, iż badaniu podlegają następujące właściwości oświetlenia:
- natężenie oświetlenia w polu zadania, w polu bezpośredniego otoczenia, w strefie komunikacyjnej,
- równomierność oświetlenia,
- współczynniki odbicia podstawowych powierzchni wnętrza,
- ocena współczynnika oddawania barw źródeł światła i temperatury barwowej.
W odniesieniu do miejsc pracy na zewnątrz, dokumentem określającym wymagane wartości natężenia oświetlenia i równomierności oświetlania jest norma PN-EN 12464-2:2008 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz”.

Czynniki rakotwórcze

Wykaz czynników rakotwórczych w środowisku pracy określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, lub mutagennym w środowisku pracy – tekst jednolity (Dz.U. z 2021 r., poz. 2225), z późniejszymi zmianami.

Wykaz czynników - załącznik nr 1 ww. Rozporządzenia (stan na 28.08.2023 r.):

1. Czynniki fizyczne
2. Promieniowanie jonizujące.
3. Procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
4. Produkcja auraminy.
5. Procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, obecnych w sadzy węglowej, smołach węglowych i pakach węglowych.
6. Procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie pyłów, dymów i aerozoli tworzących się podczas rafinacji niklu i jego związków.
7. Produkcja alkoholu izopropylowego metodą mocnych kwasów.
8. Prace związane z narażeniem na pył drewna.
9. Prace związane z narażeniem na krzemionkę krystaliczną –https://www.gov.pl/web/gis powstającą w trakcie pracy.
10. Prace związane z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika.
11. Prace związane z narażeniem na spaliny emitowane z silników Diesla